|
بررسی تأثیر مکتب علمی سمرقند بر علم نجوم دوره حکومت عثمانی (مطالعه موردی تأثیر کتاب المخلص فی الهیئه نوشته محمود بن عمر چغمینی)
|
بهرام دردی گری   1، حنیف قلندری2 |
1- دانشجوی دکتری تاریخ علم دوره اسلامی.پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی. (نویسنده مسئول) ، bahramgray@gmail.com
2- استادیار گروه تاریخ علم پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران. |
|
|
چکیده: (982 مشاهده) |
| مکتب علمی سمرقند را می‌توان یکی از مهم‌ترین مراکز علمی در تاریخ علم دوره اسلامی قلمداد کرد. این مکتب حاصل تکامل نهادهای علمی پیش از خود بود که از حدود 812 ق با شروع حکومت الغ بیگ در سمرقند پا گرفت. کتاب‌های برجای مانده از این دوره با گذشت زمان به منابع علمی معتبر تبدیل شد و در قلمروهای اسلامی موردِمطالعه قرار می‌گرفت. در میان رساله‌های هیئت که می‌توان آنها را درس‌نامه‌های آموزشی نجوم به‌شمار آورد، رساله الملخص فی الهیئه چغمینی بیش از همه مورد‌ِتوجه قرار گرفت و یکی از مهم‌ترین شرح‌های این رساله توسط قاضی‌زاده رومی در همین مکتب نوشته شد. پس از کاهش فعالیت‌های محیط علمی سمرقند، برخی از دانشمندان این منطقه به آناتولی مهاجرت کردند که نقش بسزایی در شکل‌گیری سنت نجومی عثمانی ایفا کردند. این مقاله با بررسی شخصیت علمی چغمینی به‌دنبالِ عرضه تأثیر این دانشمند مسلمان و آثارش بر نجوم دوره عثمانی است. شمار شاگردان و رهروان علمی چغمینی در حوزه علم نجوم دوره عثمانی، تثبیت کتاب الملخص به‌عنوانِ منبع درسی در مدارس و نهادهای آموزشی عثمانی، و نگارش شرح‌های مختلف بر الملخص، به‌ویژه به زبان‌های فارسی و ترکی همگی نشان از گستره تأثیرگذاری این کتاب ارزشمند است. |
|
| واژه‌های کلیدی: محمود بن محمد بن عمر چغمینی، تاریخ علوم اسلامی، سمرقند، نجوم، عثمانی. |
|
|
متن کامل [PDF 308 kb]
(240 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشی |
موضوع مقاله:
تمدن ایران اسلامی
دریافت: 1400/7/24 | پذیرش: 1401/3/16 | انتشار: 1401/9/6
|
|
|
|
|
|
