گسترش سریع اسلام در عصر رسول خدا، ازجمله مسائلی است که توجه دانشمندان به‌خصوص مستشرقان را به خود جلب کرده است. آنان عوامل متعددی را در گسترش اسلام در عصر پیامبر مؤثر می‌دانند؛ اما آنچه بر آن تأکید دارند، نقش کلیدی جنگ و جهاد است. در این پژوهش ابتدا دیدگاه‌های مستشرقان درباره عوامل گسترش اسلام با یک طبقه‌بندی اجمالی ارائه گردیده و سپس دیدگاهی که رابطه گسترش اسلام با جهاد را عمیق می‌داند، مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته و ناسازگاری آن با مبانی نظری اسلام و واقعیت‌های تاریخ اسلام روشن شده است. در بخش پایانی مقاله، به دو مسئله دریافت جزیه از اهل کتاب و جهاد ابتدایی که موهم تحمیل عقیده و استفاده از زور در توسعه اسلام است، بررسی و روشن شده که جزیه، مالیاتی است که حکومت اسلامی در برابر خدماتی که به اهل کتاب ارائه می‌دهد، دریافت می‌کند و جهاد ابتدایی نیز نوعی دفاع از حق‌الله و حقوق انسانی و برداشتن موانع برای ایمان اختیاری مردم است.
