یکی از نکات جالب توجه در تاریخ سرزمینهای اسلامی، به قدرت رسیدن بردگان و افراد دونپایه و گاه دارای پیشینه سوء است. اینگونه افراد که روزگاری بهعنوان برده و غلام به دربار سلاطین راه یافته بودند، بهصورت ارادی یا غیر ارادی، با استفاده از شرایط سیاسی و اجتماعی که در جوامع اسلامی پیش میآمد، میتوانستند به قدرت برسند و به فرمانروایانی قدرتمند تبدیل شوند و برای مدتی سرنوشت منطقهای را بهدست گیرند، یا برای مسلمانان، خلیفه و سلطان تعیین کنند. این مقاله بر آن است تا با بررسی متون فارسی و عربی که بهدست مسلمانان نوشته شده، به این سؤال پاسخ دهد که چه عوامل و زمینههایی سبب میشد تا عدهای غلام و برده یا دونپایه بتوانند زمام قدرت و حکومت را در سرزمینهای اسلامی بهدست گیرند و حکومتهای موروثی تشکیل دهند.