1- استادیار گروه تاریخ دانشگاه جیرفت، ایران. (نویسنده مسئول) ، drmahdivazin@gmail.com 2- استادیار گروه تاریخ دانشگاه جیرفت، ایران.
چکیده: (1882 مشاهده)
با آغاز جنگ جهانی اول، ترکان عثمانی با کمک آلمان‌ها، ایده جهاد بزرگ اسلامی را علیه متفقین مطرح کردند تا روس‌ها و انگلیسی‌ها را در جبهه‌های مختلف تحت فشار قرار دهند. هدف این بود با شعارهای اسلام‌گرایانه، از ظرفیت جنبش‌های اسلامی ضد استعماری، بهره برداری شود و منافع متفقین مورد تهدید قرار گیرد. این مقاله تلاش دارد با استفاده از منابع ترکی عثمانی و آرشیو نخست وزیری عثمانی، روند صدور فتاوی جهادی عثمانی علیه متفقین و تاثیر آن بر مشارکت سیاسی و نظامی مسلمانان جهان را واکاوی کند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد در نتیجه صدور پنج فتوا، تنش میان مردم کشورهای مسلمان و متفقین به خصوص در منطقه قفقاز بالا گرفت و چندین قیام محلی در آذربایجان و شمال آفریقا علیه متفقین شکل گرفت. اما اعلامیه جهاد، تمام انتظارات ترکان را عملی نکرد. این طرح با تبلیغات گسترده همراه بود و تاثیر معنوی زیادی در جوامع اسلامی بر جای گذاشت اما به دستاورد چشمگیر میدانی منتهی نشد. زیرا عثمانی از پشتوانه سیاسی، مالی و نظامی قدرتمندی برای پیشبرد جهاد اکبر برخوردار نبود و واقعیت سرزمینی و شکل‌گیری جنبش‌های ملی گرایانه عربی، تا حد زیادی بر شعارهای اتحاد اسلامی ترکان سایه افکنده بود. همچنین اکثر حکومت‌های اسلامی با درگیر کردن کشورشان برای حفظ منافع عثمانی مخالف بودند و جنگ جهانی را فرصتی برای پایان قرن‌ها قدرت نمایی ترکان عثمانی در مرزهای خود تحلیل می‌کردند.
Vazini Afzal M, Dehghani M. Issuance of Jihadi Fatwas by the Ottoman Turks and its feedback in the Islamic world In the First World War. - 2024; 15 (55) :121-146 URL: http://tarikh.maaref.ac.ir/article-1-1827-fa.html
وزینی افضل مهدی، دهقانی مهدی. صدور فتاوی جهادی ترکان عثمانی و بازخورد آن در جهان اسلام در جنگ جهانی اول. تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی. 1403; 15 (55) :121-146
