1- مربی و عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشکده علوم انسانی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) ، amirfarahzadi@pnu.ac.ir 2- دانشیار گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان.
چکیده: (1021 مشاهده)
«چگین‌ها» به گروهی از جلادان زنده‌خوار در دربار پادشاهان صفوی می‌گفتند که با اشاره شاه همچون جانوران درنده به قربانی حمله کرده و زنده‌زنده او را می‌خوردند. اهمیت موضوع در آن است که برخی از محققان این اعمال شنیع را ناشی از انگیزه‌های فرقه‌ای دانسته‌اند. پژوهشحاضر با رویکردتوصیفی–تحلیلی به روش مطالعه کتابخانه‌ای بر مبنای مطالعه تاریخی،بهبررسی صحت و سقماین گزارش‌های تاریخی پرداخته و انگیزه این عمل را مورد بحث قرار می‌دهد. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که ارتکاب این عمل حداقل چندین بار در دوره شاهان صفویه ثبت شده است. آدم‌خواری ثبت شده در دوره شاه اسماعیل اول، اثبات وفاداری قزلباشان نسبت به مرشد و شاه به‌شمار می‌رفت. چراکه نگاه قزلباشان در ابتدای دوره صفویه نسبت به شاه صفوی، چنان غلوآمیز بود که او را مظهر خدا به‌شمار می‌آوردند. ولی آدم‌خواری ثبت شده در دوره شاه‌عباس اول، اقدامی سیاسی و به دور از انگیزه‌های فرقه‌ای بوده است. به‌نظر می‌رسد، ارتکاب چنین اعمالی را می‌بایست برایند افکار مغرضانه شخصی و سیاسی برخی شاهان صفوی تفسیر کرد و انگیزه‌های این عمل را می‌توان به عنوان رفتاری غالیانه توأم با ناآگاهیِ گروهی از هواداران صفوی از ارتکاب این عمل مورد تفسیر و تحلیل قرار داد. البته تأمل در آیین‌های مذهبی قزلباشان و همچنین انگیزه شاهان صفوی در دستور به انجام این عمل، رهیافت‌های جدید پژوهشی در خصوص گرایش‌های سیاسی - مذهبی قزلباشان دوره صفویه را به محقق ارائه می‌دهد.
