1- دانش‌آموخته کارشناسی ارشد گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. 2- استادیار گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. (نویسنده مسئول). ، maryamazizian@um.ac.ir 3- استادیار گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد.
چکیده: (1066 مشاهده)
عنایت اصلی شیعیان به‌ویژه شیعیان امامی‌مذهب به معصومین(ع) و مسئله امامت، سبب پدید آمدن کتاب‌های اهل‌ِبیت‌نگاری شد که ذیل شاخه سیره‌نگاری در تاریخ‌نگاری اسلامی قابل دسته‌بندی است. باتوجه‌به اینکه عقیده، یکی از بن‌مایه‌های اصلی سیره‌نگاری محسوب می‌شده، مطالعه نسبت استفاده از کلام و تاریخ در این آثار حائز اهمیت است. در این پژوهش کوشش شد مؤلفه‌های کلامی و تاریخی و سنجش فراوانیِ این شاخصه‌ها در کتاب «نزهه الکرام و بستان العوام» نوشته محمد بن حسین رازی آبی (زنده در 630 ق) شناسایی شود. براین‌اساس، پرسش مقاله حاضر آن است که رازی کدام مؤلفه‌های کلامی و تاریخی را در نگارش شرح‌حال چهارده‌معصوم(ع) در کتاب نزهه الکرام به کار بست و چه نسبتی میان فراوانی این مؤلفه‌ها در حوزه کلام و تاریخ وجود دارد؟ روش مورد استفاده، توصیفی با تأکید بر تحلیل محتوای کمی است. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد دو مؤلفه «احتجاج بر پایه علم دین» و «معجزه» به‌عنوان پربسامدترین مؤلفه‌های کلامیِ کتاب، بیش از همه با شاخصه‌های تاریخیِ فضیلت و حادثه زمان‌مند پیوند داده شدند. «فضیلت» شاخصه غالب متن است. رازی این شاخصه را بیشتر با مؤلفه‌های کلامی به‌ویژه معجزه درهم تنیده تا هم‌زمان شأن قدسی و زمینی امام(ع) را پوشش داده و آن را فراتر از سایر رقبا درزمینه امامت و خلافت قرار دهد.
Safavi H, Azizian M, Najafian Razavi L. The ratio of theological and historical components in the biography of infallibles (Masooman); Case study: Nozhato Al Karam. - 2024; 15 (56) :83-116 URL: http://tarikh.maaref.ac.ir/article-1-2109-fa.html
صفوی حلیمه، عزیزیان مریم، نجفیان رضوی لیلا. نسبت مؤلفه‌های کلامی و تاریخی در شرح‌حال معصومان(ع) (مطالعه موردی: نزهه الکرام). تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی. 1403; 15 (56) :83-116
